Czy wiesz, że bank lub firma pożyczkowa mogła popełnić błąd w Twojej umowie kredytu konsumenckiego, który uprawnia Cię do jej bezpłatnej spłaty? To jest istota Sankcji Kredytu Darmowego (SKD), uregulowanej w art. 45 Ustawy o kredycie konsumenckim1.
SKD to potężne narzędzie prawne stworzone, by chronić konsumentów przed niedopełnieniem obowiązków informacyjnych przez kredytodawców22. Jeżeli w Twojej umowie brakuje kluczowych, wymaganych przez prawo informacji (np. o całkowitej kwocie kredytu, oprocentowaniu lub prawach konsumenta), masz prawo:
- Zwrócić kredyt bez odsetek3.
- Zwrócić kredyt bez innych kosztów kredytu (np. prowizji, opłat)4.
W praktyce oznacza to, że spłacasz wyłącznie faktycznie pożyczoną kwotę (kapitał)555. Wszystko, co zapłaciłeś ponad tę kwotę, należy Ci się z powrotem66.
Uwaga Prawnika-Praktyka: Dla zastosowania SKD nie ma znaczenia zakres lub istotność naruszenia ani jego wpływ na interesy konsumenta7. Wystarczy, że naruszenie podważa możliwość oceny przez konsumenta zakresu jego zobowiązania8. Kredytodawca odpowiada za naruszenie umyślne lub niedochowanie należytej staranności (z uwzględnieniem podwyższonego stopnia staranności wymaganego od przedsiębiorców)9.
📅 Jaki jest Termin na Skorzystanie z SKD?
Uprawnienie do skorzystania z Sankcji Kredytu Darmowego nie jest bezterminowe1010. Wygasa ono po upływie roku od dnia wykonania umowy11111111.
Kluczowa Kwestia: Co Oznacza „Wykonanie Umowy”?
Zgodnie ze stanowiskiem Rzecznika Finansowego oraz dominującym poglądem w orzecznictwie i doktrynie1212121212:
- Wykonanie umowy następuje, gdy obie strony – kredytodawca (przekazanie kapitału) i konsument (zwrot kapitału wraz ze świadczeniami ubocznymi) – wywiążą się ze wszystkich ciążących na nich obowiązków131313131313131313.
- Najczęściej jest to dzień spłaty ostatniej należności z tytułu tej umowy przez konsumenta14141414.
- Termin roczny zaczyna biec dopiero od tego momentu1515. Oznacza to, że konsument może skorzystać z ochrony wynikającej z SKD nawet po dokonaniu spłaty całości kredytu16161616.
- Nie ma przy tym znaczenia, czy zobowiązania zostały wykonane dobrowolnie, czy przymusowo, np. w drodze egzekucji komorniczej17171717.
Przykład Praktyczny: Jeżeli spłaciłeś ostatnią ratę kredytu 15 stycznia 2023 r., roczny termin, o którym mowa w art. 45 ust. 5 UKK, biegnie od tej daty. Masz czas na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z SKD do 15 stycznia 2024 r.
💡 Najczęstsze Naruszenia Umożliwiające Skorzystanie z SKD
Naruszenia, które aktywują Sankcję Kredytu Darmowego, to przede wszystkim uchybienia obowiązków informacyjnych dotyczących treści umowy (tzw. kontraktowy obowiązek informacyjny)18181818.
Poniżej przedstawiamy, które błędy w umowach są najczęściej identyfikowane przez Rzecznika Finansowego jako podstawa do SKD.
Tabela: Porównanie Kluczowych Naruszeń Prowadzących do SKD
| Obszar Naruszenia | Opis Błędu Kredytodawcy (Według Rzecznika Finansowego) | Przepis Ustawy |
| Całkowita Kwota Kredytu | Wliczenie opłat (np. prowizji) do całkowitej kwoty kredytu i naliczanie od nich odsetek19191919. | Art. 30 ust. 1 pkt 4 UKK 20 |
| Oprocentowanie Kredytu | Podanie stopy oprocentowania za pomocą dwóch różnych wielkości lub za pomocą przedziału, co uniemożliwia ocenę oferty21212121. | Art. 30 ust. 1 pkt 6 UKK 22 |
| RRSO i Całkowita Kwota do Zapłaty | Podanie błędnej wartości RRSO (w wyniku np. błędu w kalkulacji kosztów) lub brak wskazania wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia w sposób jasny i zwięzły23232323. | Art. 30 ust. 1 pkt 7 UKK 24 |
| Inne Koszty i Warunki Zmian | Podanie jedynie minimalnej lub maksymalnej wysokości opłaty albo ogólnikowe określenie przesłanek ich zmiany bez wskazania konkretnego wskaźnika i korelacji25252525. | Art. 30 ust. 1 pkt 10 UKK 26 |
| Odstąpienie od Umowy | Brak informacji o kwocie odsetek należnych w stosunku dziennym w przypadku odstąpienia od umowy272727. Niedopuszczalne jest uzależnianie skuteczności odstąpienia od formy pisemnej28. | Art. 30 ust. 1 pkt 15 UKK 29 |
| Przedterminowa Spłata | Brak informacji o ustawowo ograniczonym 14-dniowym terminie na rozliczenie kredytu po wcześniejszej spłacie w całości30. | Art. 30 ust. 1 pkt 16 UKK 31 |
🔍 Szczegółowe Omówienie Błędów
Błąd w Całkowitej Kwocie Kredytu i Naliczanie Odsetek od Kosztów
Zgodnie z definicją, całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi, nieobejmująca kredytowanych kosztów kredytu32323232.
Najczęściej spotykana nieprawidłowość to naliczanie odsetek od skredytowanej prowizji33. Prowizja wchodzi w zakres całkowitego kosztu kredytu 34, a nie kapitału3535. Kredytodawca nie ma podstaw, by naliczać odsetki od kwoty, która nie jest oddana do swobodnej dyspozycji konsumenta36363636. Takie działanie zwiększa całkowity koszt kredytu i skutkuje podaniem błędnego wskaźnika RRSO, co stanowi naruszenie37.
Nieprawidłowe Określenie Oprocentowania i RRSO
Obowiązek informacyjny wymaga jednoznacznego wskazania wysokości obowiązującej stopy oprocentowania38. Posługiwanie się dwiema różnymi wielkościami oprocentowania lub przedziałem minimalnym/maksymalnym jest traktowane jako sprzeczne z ustawą39393939.
W umowie musi być określona Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) oraz wszystkie założenia przyjęte do jej obliczenia40. Niedopuszczalne jest ograniczenie się wyłącznie do podania równania matematycznego stanowiącego wzór na obliczenie RRSO, bez podania danych niezbędnych do przeprowadzenia obliczenia41414141. Założenia muszą być wskazane w sposób jasny, zwięzły i wyraźny, a nie do samodzielnego zidentyfikowania przez konsumenta42424242.
✅ Lista Kontrolna (Checklista) – Czy Twoja Umowa Kredytowa Ma Błędy na SKD?
Wystarczy jedno potwierdzone naruszenie, aby zyskać możliwość skorzystania z SKD.
| Punkt Kontrolny | Tak/Nie | Działanie |
| 1. Czy naliczano odsetki od prowizji/opłat? Czy kwota, od której naliczono odsetki, była wyższa niż faktyczny kapitał udostępniony do Twojej dyspozycji? 43434343 | Błąd: Prowizja to koszt, nie kapitał. Silna podstawa do SKD44. | |
| 2. Czy RRSO i stopa oprocentowania zostały podane w umowie jasno? Czy podano je jako konkretną wartość, a nie przedział minimalny/maksymalny? 45454545 | Błąd: Nieprecyzyjne stawki uniemożliwiają Ci ocenę oferty46. | |
| 3. Czy warunki zmiany opłat są obiektywne i precyzyjne? Czy umowa wskazuje konkretne wskaźniki (np. GUS, źródło danych), kierunek i zakres korelacji zmian? 47474747 | Błąd: Ogólnikowe przesłanki dają bankowi dowolność w zmianach48484848. | |
| 4. Czy w sekcji o odstąpieniu od umowy podano kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym? 49 | Błąd: Wymóg ustawowy: brak tej informacji skutkuje naruszeniem50. | |
| 5. Czy umowa określa rok do obliczenia odsetek jako 365 dni? (W przypadku wyliczenia odsetek w stosunku dziennym) 51 | Błąd: Założenie 360 dni sztucznie zawyża dzienne odsetki52. |
Jeśli Twoja umowa nie spełnia tych wymagań, nie czekaj – masz ograniczony czas! Skontaktuj się z naszą Kancelarią już teraz, aby zweryfikować Twoje szanse na skorzystanie z SKD.